حفاظت الکتريکی: به اقداماتی که بايد در تأسيسات الکتريکی انجام داد تا خطرات ناشی از جريان برق باعث صدمه زدن به اشخاص و دستگاههای الکتريکی نگردد، »حفاظت الکتريکی« میگويند.
انواع حفاظت الکتريکی :
- حفاظت سيمها و کابلها:وقتی برای مدت زمانی از سيمها جريان بيش از حد طبيعی (جريان اضافی) ويا در مدت زمان بسيار کمی جريان بسيار شديدی (جريان اتصال کوتاه) عبور کند، سيمها گرم میشوند. اين گرمای بيش از حد باعث صدمه ديدن عايق آنها میشود و میتواند باعث آتش سوزی و خسارتهای زيادی به تأسيسات الکتريکی شود برای حفاظت سيم میتوان از رله و فيوزها استفاده نمود.
فيوز
در ٔ همه تأسيسات الکتريکی برای جلوگيری از صدمه ديدن و معيوب شدن وسايل و نيز برای قطع کردن دستگاه معيوب از شبکه برق، از فيوز استفاده میشود. اين وسيله بايد طوری انتخاب
شود که در اثر اتصال کوتاه، در کوتاهترين زمان ممکن و قبل از اين که صدمهای به سيمها و تأسيسات الکتريکی برسد، مدار را قطع کند. در زیر چند نمونه فيوز را مشاهده میکنيد.
فيوزهاازنظر زمان قطع به دو نوع کندکار و تندکار تقسيم میشوند.
الف) فيوز تندکار: اين فيوز در کوتاهترين زمان، برق مصرف کننده را قطع میکند. به همين دليل در مصارف روشنايی استفاده میشود.
ب) فيوز کندکار: زمان قطع فيوز نسبت به فيوز تندکار بيشتر است و برای راه اندازی موتورهای الکتريکی استفاده میشود ( زيرا موتورها در ابتدای راه اندازی جريان زيادی میکشند و پس از آن جريان به حالت عادی خود برمیگردد.)
- حفاظت مصرف کننده ها و دستگاههای الکتريکی: مصرف کننده ها و دستگاههای الکتريکی بايد در مقابل خطاهای احتمالی، از قبيل اتصال کوتاه و اضافه جريان، حفاظت شوند. برای حفاظت اين دستگاهها معمولاً قبل از مصرف کننده،از فيوزها و رله های حرارتی طوری استفاده میشود که در صورت بروز خطا مصرف کننده به طور کلی از برق جدا شود. کليدی که میتواند هر دو حفاظت اتصال کوتاه و اضافه بار را انجام دهد، کليد محافظ موتور نام دارد. در تصویر زیر شکل ظاهری و نحوۀ اتصال آن به شبکه برق را مشاهده می کنید
حفاظت الکتريکی :
- حفاظت اشخاص: برقگرفتگی يک تحريک ناگهانی و اتفاقی سيستم عصبی بدن بر اثر عبور جريان الکتريکی است. به عبارتی ديگر عبور جريان برق از بدن را برقگرفتگی میگويند. برقگرفتگی در شخص زمانی بـه وجـود میآيد که شخص در مسير عبور جريان برق قرار گيرد. شکل زیر دو نوع برقگرفتگی را نشان میدهد
تحقيقات نشان میدهد که پنجاه درصد از برق گرفتگی ها در اثر تماس مستقيم با سيم حامل برق در حمام، استخر، حياط،زيرزمين، پارکها يا مکانهای مرطوب بوده که جريان برق مستقيماً از بدن افراد عبور کرده است. بقيه برقگرفتگی ها به علت فرسودگی سيمها، عايق نبودن صحيح دستگاههای برقی صنعتی و خانگی و سيم کشی های غلط اتفاق افتاده است.
در صورت اتصال يک سيم به بدنه فلزی دستگاه، ولتاژی بين بدنه دستگاه و زمين به وجود میايد. حال اگر شخصی بدنه دستگاه را لمس نمايد، بيـن محل تماس بدن و زمين ولتاژی به وجود میآيد(ولتاژ تماس)که اگر مقدارش از ٦٥ولت بيشتر باشد برای او خطرناک خواهد بود. همچنين جريان خطرناک برای انسان ٠/٠٥آمپر است. مقاومت بدن انسان حدود ١٣٠٠ تا ٣٠٠٠اهم است.
توصيه های یک ايمنی برای شما عزیزان :
١ــ هرگاه برروی تابلو برق علامت خطر برق را مشاهده کرديد از باز کردن ِ در تابلو و دست زدن به قسمتهای داخلی آن خودداری کنيد.
٢ــ در حال کار با برق دقت کنيد که دستها و زيرپايتان مرطوب نباشد (از چوب خشک يا مواد پلاستيکی که عايق خوبی هستند، استفاده کنيد)
٣ــ اگر دو شاخه يک وسيله برقی شکسته است هرچه سريعتر سالم آن را تهيه کنيد
٤ــ از کشيدن سيم از کف منزل يا زير فرش، که احتمال برخورد پای افراد با آن يا پوسيدن سيم وجود دارد، خودداری کنيد.
٥ــ هنگام تعويض لامپ سوخته يا شکسته حتماً کليد چراغ را خاموش کنيد و با استفاده از فازمتر از قطع جريان برق مطمئن شويد.
٦ــ در محيطهای مرطوب مانند حمام و دستشويی از وسايلی مثل بخاری برقی، سشوار، ريش تراش يا ماشين لباسشويی استفاده نکنيد.
٧ــ هنگام شستوشوی کف آشپزخانه وسايل برقی را از برق جدا کنيد و سعی کنيد آب روی کليدها و پريزها و همچنين وسايل برقی پاشيده نشود.
٨ــ سيمهای برق بايد دارای روپوش عايق باشد و از پيچيده شدن آنها به دور اشيای تيز و برنده جلوگيری کنيد.
٩ــ در هنگام طوفان و رعد و برق، لوازم ِ برقی حساس مثل تلويزيون، يخچال و کامپيوتر را خاموش و از پريز جدا کنيد.
١٠ــ از يک پريز برق برای چند وسيله برقی استفاده نکنيد.
١١ــ سيمهای پوسيده و زخمی وسايل الکتريکی را تعويض کنيد.
